Water… het lijkt allemaal vanzelfsprekend, maar dat is echt niet zo

Anouk van de Poll – de curator van de Embassy of Water in 2019 – wil daar verandering in brengen: “We gaan op zoek naar manieren om water op een schone manier te gebruiken terug te geven aan de natuur. Maar dat is niet genoeg. We moeten water vitaler en krachtiger teruggeven. Water heeft het vermogen om zichzelf te reinigen maar door de manier waarop we als mensen de natuur hebben behandeld, heeft de natuur wat van haar kracht verloren. Dus als we het ecosysteem veerkrachtiger kunnen maken, dan kunnen we deze typische competentie van water ook weer teruggeven”.

Om te begrijpen waar Anouks ambitie met water voor staat, is het goed om terug te gaan naar 2002, het jaar dat ze afstudeerde aan de Design Academy Eindhoven. “Mijn afstudeerproject was een waterkaraf waarin je een vortex kon maken. Dat is  de manier waarop het water in rivieren en beken stroomt. Het is eigenlijk een manier om water weer schoon en gezond te maken.”

Waterkwaliteit, watercirculariteit

Schoon en gezond….? We horen steeds vaker negatief nieuws over ons water. Vervuiling, droogte, overstroming – de berichten beïnvloeden ons allemaal en veel van de problemen zijn door de mens veroorzaakt. Daarom heeft Anouk dit jaar besloten om elke partner binnen de ambassade te koppelen aan een ontwerper om te zien hoe ze kunnen samenwerken aan twee thema’s: waterkwaliteit en watercirculariteit. En ze besloot ook om een andere, minder praktische aanpak te kiezen. Een van de ontwerpers die Anouk gaat helpen haar doelen te bereiken is Valentina Mariño uit Colombia. Ze is een jonge ontwerpster die gefascineerd is door licht, geluid en water – niet als bron, maar als middel. Voor Valentina gaat het er niet om hoe je water kunt exploiteren, maar hoe we ons tot water verhouden. Waarom? Om te begrijpen hoe we in het complexe systeem van de natuur passen. En voor haar begon het allemaal met het waarnemen van de elementen van de natuur die onder en over elkaar heen echoën.

Water voorbij de functionaliteit...

We zijn slim genoeg om zoiets als een gloeilamp uit te vinden, of buizen om water naar de plekken te sturen waar we het nodig hebben, maar die dingen zetten natuurlijke elementen zoals licht en water neer als louter hulpbronnen en voorkomen dat we ons nog van hun belang binnen het natuurlijke ecosysteem bewust zijn.

Valentina: “Niets wat we als mensheid doen, kan ooit fascinerender zijn dan hoe de natuur het al bedacht heeft. Water, licht, het is al perfect. Ik denk dat mensen al wel weten dat je een gloeilamp kunt aanzetten. Maar licht is een nabootsing van wat er dagelijks gebeurt. De zon bijvoorbeeld, of de reflectie van de maan op het water. En dus is er naast de functionaliteit nog een andere betekenis.”

“We zitten te veel vast in ‘Oké, we moeten iets ontwerpen om het water te reinigen of we moeten iets ontwerpen om het water te sturen’. Maar er is nog veel meer nodig. Als je het alleen maar begrijpt als iets dat gewoon praktisch is en je gaat het als zodanig gebruiken, dan gaat het niet lang mee.”

“In een supermarkt koop je vlees en het wordt zodanig verpakt dat de kinderen niet meer weten dat het van een koe komt. Als we water uit de kraan drinken, dan denken we ook niet na over de bron ervan. Het zou mooi zijn als we dat ook beter zichtbaar kunnen maken: hoe het water op de aarde valt en hoe het in de grond verdwijnt en hoe belangrijk het is om de aarde zo te behandelen dat het water er doorheen kan filteren en hoe we het vervolgens kunnen oppompen en opnieuw kunnen gebruiken”.

Valentina’s project ‘Een antropologie van het water’ zal tijdens de Dutch Design Week te zien zijn bij de Embassy of Water. Het is in wezen een bevroren moment van water, gegoten in een transparante tegel.

Valentina: “Waar ik het in mijn project vooral over heb, is deze gevoeligheid, de kwetsbaarheid van water. Niet op een negatieve manier, maar meer in hoe we alles kunnen worden wat je eraan geeft. Het is meer dan de kom die eromheen zit. Het is een medium voor licht, in mijn project. Of een medium voor geluid dat zich erin manifesteert. Het is een constante feedback tussen waar je kunt zien, waar je kunt horen en hoe je je erover voelt, door het water. Het gaat erom, dat je de voordelen van er dichtbij zijn loslaat. Over het nut dat verder gaat dan het feit dat je het kunt drinken. Het echte nut is dat water je in zijn beweging meetrekt. Het trekt je aan in zijn temperatuur, in zijn druk.”

Wat water voor ons betekent

Water heeft een enorme aantrekkingskracht op Valentina’s gedachten. Vroeger leefden we dichter bij water, zegt ze, en we begrepen het beter. En ze wil dat we ons daarvan bewuster zijn, door te stoppen met denken aan water als iets dat we moeten benutten of aansturen en terug te gaan naar het denken over water als een element, als een medium. En om onszelf ook als onderdeel daarvan te zien. Een essentieel onderdeel van de praktische oplossingen voor problemen rond water ligt dus eigenlijk in het aanboren van wat water voor ons betekent en wat het met ons doet, zegt ze.

“We hebben ook een geschiedenis van strijd tegen water, dat zit in ons bloed. En nu moeten we dat omkeren en met het water en voor het water werken. En het een beetje meer liefde te geven.”

"Technologie op de juiste manier gebruiken..."

Anouk: “Ik denk dat er veel mogelijkheden zijn. We hoeven niet alleen maar te zeggen, oh, alles draait om technologie en we zijn de natuur kwijt en het is allemaal de verkeerde kant op gegaan. Ik denk dat we nu op een keerpunt staan waar we deze technologie op de juiste manier en samen met de natuur kunnen gebruiken, in een soort symbiose tussen alles wat we tot nu toe geleerd hebben, en het combineren met een terugkeer naar onze natuurlijke wortels. Als we de oerverbinding kunnen vinden die we hadden met de natuur en met water, als we die weer terug kunnen vinden… dan zijn we op de juiste plaats”.

Een kleine greep uit wat we nog meer kunnen zien in de Embassy of Water

Lotte de Raadt over de identiteit van ons drinkwaterElke druppel water die uit de kraan komt is uniek. Keramist Lotte de Raadt ontwierp een drinkwaterpaspoort voor de verschillende waterbronnen in Brabant. Het paspoort geeft de gebruiker inzicht in de rol van de natuur en het proces van bron tot kraan.

Hugo Schuitemaker over water als betrouwbare bronHet vertrouwen van Nederlanders in de kwaliteit van ons drinkwater is groot. Toch is het veel werk om de hoge kwaliteit in stand te houden. Ontwerper Hugo Schuitemaker werkt aan ideeën om de gebruikers van Maaswater te laten bijdragen aan een schonere rivier.

Wouter Corvers over de keuze van waterSlechts 5% van het water wordt gebruikt om te drinken en te koken. Realiseren we ons hoeveel water we dagelijks gebruiken? Wouter Corvers maakte een interactieve installatie om te ontdekken of Nederlanders openstaan voor alternatieve waterbronnen zoals regenwater.

Axel Coumans over goed kanaliserenHet water in het kanaal naast de Embassy of Water is zeer helder en bevat verschillende soorten waterplanten en vissoorten. Maar wat zie je als bewoner van dit onderwaterleven? Atelier Axel wil de steeds veranderende waterkwaliteit in het Eindhovens Kanaal zichtbaar maken.

Jochem Esser met KymaticIn Kymatic visualiseert water geluid. Een klein deel van het water resoneert bij frequenties van geluid. Water, ruimte en licht laten de grens tussen object en ruimte in dit systeem verdwijnen.

Anthroponix over afvalwaterStel je voor dat er geen druppel afvalwater het Campinaterrein zou verlaten. Thieu Custers en Eva van Strien van Anthroponix creëren een speculatieve visie waarin bewoners al hun afvalwater en de waardevolle restmaterialen die daarin zitten lokaal hergebruiken. Zou het een jungle in de stad worden?

---

De World Design Embassies zijn een programma van de Dutch Design Foundation en werken het hele jaar door met partners en betrokkenen om te kijken naar de rol die design kan spelen bij het ontwikkelen van nieuwe perspectieven en concrete oplossingen voor de uitdagingen waar we als samenleving in een snel veranderende wereld voor staan.

De ambassades zijn ook onderdeel van Dutch Design Week, als de wereld naar Eindhoven komt om innovatie te ontdekken door de ogen van ontwerpers, design thinking en design skills. Tijdens Dutch Design Week nemen de ambassades een tastbare vorm aan – in tentoonstellingen, lezingen, discussies en workshops – zodat ideeën, expertise en inzichten kunnen worden gedeeld, met experts maar ook met het grote publiek.