Embassy of Circularity

Circulair wonen voor iedereen

‘Ontwerpers zijn op allerlei fronten bezig om processen circulair te maken en bijna alles wat daaruit komt, smaakt naar meer’, zegt Marieke Rietbergen van Design Innovation Group, curator van de Circulaire Ambassade. ‘In de ambassade onderzoeken we samen met de partners: ABN AMRO, De Meeuw, Circo en New Horizon, hoe we met elkaar  de volgende stappen kunnen zetten. Daarvoor nemen we de portiekwoning als uitgangspunt. Er is al veel bedacht en ontwikkeld om de kantooromgeving circulair te maken, maar voor particulieren zijn veel van die oplossingen nog buiten bereik. In de tentoonstelling gaan we op zoek naar wat er nodig is om prettig leefbare, betaalbare en compleet circulaire woningen te maken. Anders gezegd: hoe maken we onze gewone, dagelijkse leefwereld circulair?’

Schaarse grondstoffen

Grondstoffen in de wereld zijn schaars. Maar terwijl we dat weten, gebruiken we steeds weer nieuwe grondstoffen alsof de voorraden oneindig zijn. In werkelijkheid putten we de aarde momenteel letterlijk uit, terwijl we immense bergen afval produceren. Dat moet anders. We moeten overstappen naar een nieuwe economische orde waarin we zo min mogelijk grondstoffen zo lang mogelijk gebruiken.

Dit betekent dat onze hele omgeving zichtbaar en onzichtbaar zal veranderen. In een lineaire wereld ontwerpen, maken, gebruiken en gooien we grondstoffen, materialen en producten na gebruik weg. In een circulaire samenleving gaan we veel efficiënter en bewuster om met de producten die we gebruiken: producten, grondstoffen en materialen worden steeds opnieuw gebruikt.

Daarmee veranderen ontwerp, productie en het (her)gebruik van producten maar ook van processen. Er zullen nieuwe samenwerkingen, nieuwe financiële structuren en veranderde wetgeving komen. In de transitie naar een circulaire economie is er letterlijk een wereld om opnieuw te ontwerpen en daar hebben we heel veel ontwerpkracht bij nodig.

Katalysator van de transitie

De Circulaire Ambassade wil een katalysator zijn voor ontwerpers die het verschil kunnen maken in de transitie naar een circulaire economie. De expositie ‘De weg naar 2020 circulaire portiekwoningen’ is daarom opgezet als een onderzoekstentoonstelling. Rietbergen: ‘Dat wil zeggen dat het we in deze tentoonstelling onderzoeken wat ervoor nodig is om in het jaar 2020, 2020 circulaire portiekwoningen te bewonen. We laten zien wat er op dit gebied al is bedacht en ontworpen en tegen welke uitdagingen de voorlopers aanlopen. Allerlei concrete en conceptuele vragen komen daarbij aan de orde, waarvan we verwachten dat ontwerpers een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan diverse maatschappelijke uitdagingen door het inzetten van hun creatieve denkwijze. Bedrijven zijn bijvoorbeeld op zoek naar hergebruikmogelijkheden voor restmaterialen waarvoor ze  een impactvolle herbestemming zoeken. Anderen vragen zich weer af wat het verdienmodel kan zijn in een circulaire economie en weer anderen willen circulaire producten en diensten ontwikkelen.’

Dit zijn bij uitstek vragen waar ontwerpers over kunnen meedenken, stelt Rietbergen. ‘Ontwerpers staan aan het begin van vernieuwing en verandering en hebben alles in huis om onze wereld circulair te maken. Onze samenleving zal compleet anders moeten worden georganiseerd. De grote vraag is: hoe dan? Ontwerpers hebben een manier van denken en de vaardigheden om daar de antwoorden op te vinden: ze kunnen zien wat er niet is, nemen de mens als uitgangspunt, gebruiken visualisatie en co-creatie en prikkelen de gedachten met speculatieve ontwerpen.’

Eén groot ontwerpvraagstuk

De transitie naar een circulaire samenleving is één groot ontwerpvraagstuk waar alle soorten ontwerpers een rol in hebben. Van architecten tot speculatief ontwerpers en van product- tot gedragsontwerpers. We hebben alle soorten ontwerpers en disciplines van ontwerpers nodig om de weg naar een circulaire samenleving te vervolgen. Velen experimenteren al of geven vorm aan circulaire diensten en producten. Tegelijkertijd komen er nieuwe vraagstukken waar oplossingen voor gevonden moeten worden.  

‘In de tentoonstelling en de ABN AMRO Circl-E Talks die we programmeren laten we zien wat ontwerpers, organisaties en bedrijven nu al kunnen’, zegt Rietbergen. ‘De expositie gaat zowel over de bouw als de inrichting, het gebruik en de impact van de circulaire woningen. Het gaat dus over techniek, maar ook over gedrag, cultuur en de beleving van mensen. Wat we willen onderzoeken is hoe een echt fijne circulaire portiekwoning eruit kan zien. Er zijn al veel producten op de markt. En er staan al veel prototypen voor toekomstige circulaire diensten in studio’s van ontwerpers. En tegelijkertijd zijn er nog veel vraagstukken en dus is er dus veel innovatie nodig om tot een echt circulaire portiekflat te komen. 

‘We laten verschillende soorten materialen en producten zien, maar ook voorbeelden van circulaire bouw en technieken als de machine die Freement maakt, cement dat wordt gewonnen uit gerecycled beton. Maar we kijken bijvoorbeeld ook naar wat het betekent om bezit te delen, hoe dat onze levens beïnvloedt en wat daar het verdienmodel van kan zijn. Al die voorbeelden zijn bedoeld om de verbeeldingskracht van de bezoekers te prikkelen en nieuwe ideeën te genereren. Zodat we, als het even kan, in 2020 inderdaad 2020 circulaire portiekwoningen hebben staan.’