DDW Trend: Groeiend ontwerp

Biobased materialen zijn de laatste jaren aan een sterke opmars bezig. Niet gek, want ze zijn CO2 neutraal, passen perfect binnen een circulaire economie en hebben soms zelfs een positieve invloed op de effecten van de klimaatverandering. Ontwerpers vinden allerlei creatieve manieren om biobased materialen te gebruiken voor een grote variëteit aan projecten. Zo wordt bio- restafval, als dennennaalden of koffiedik, omgezet in andere grondstoffen, maar wordt er ook gebruik gemaakt van levend materiaal. Deze nadruk op het levende natuurlijke materialen zien we terug op DDW19, daarom is de tweede trend: Growing Design.

Mycelium als groeiend materiaal

De eerste kant van deze trend is het gebruik van groeiende materialen. Daarbij is een van de opvallendste materialen mycelium. Het mycelium, of in het Nederlands ook wel zwamvlok genoemd, is het netwerk van alle draden van een schimmel. Nadat de schimmel zelf inactief gemaakt is, blijft er een fijnmazig netwerk over. Een beetje vies op het eerste gezicht, maar toch kent de toepassing van Mycelium vele mogelijkheden. Het is ontzettend licht maar tegelijkertijd heel sterk. Dit maakt het erg geschikt voor toepassing als bouwmateriaal.

Biobased materialen zien veel ontwerpers als de grondstof van de toekomst. Zo ook Nieuwe Helden, zij gaan uit van organisch materiaal als bouwmateriaal van de toekomst. Eerder stond op het Ketelhuisplein al het People’s Pavilion van Overtreders W, waarmee ze verschillende prijzen wonnen. Toen bestond het paviljoen volledig uit materialen die geleend werden. Ze werden onbeschadigd teruggebracht naar hun oorspronkelijke eigenaren. Dit jaar staat op dezelfde plek de Growing Pavilion. Dit bouwwerk is 100% organisch, volledig gebouwd uit biobased materialen met een belangrijke rol voor het groeiende mycelium. Het iconische bouwwerk is een experiment voor toekomstige ontwikkelingen.

Tom Veeger vult dit idee aan met een paviljoen, volledig opgebouwd uit mycelium. Door het opschalen van diverse materiaalonderzoeken hoopt hij door de toepassing in een echt bouwwerk, nieuwe kennis te krijgen over de mogelijkheden van dit materiaal. Hij verpakt het mycelium tussen twee vellen van transparante folie. Zo is het aan de ene kant beschermt tegen vocht en is het mogelijk het mycelium vacuüm te verpakken. Door het vacuüm verpakken ontstaat er een nog steviger materiaal, geschikt om mee te bouwen, zelfs zonder een extra draagconstructie. 

Levende architectuur

Groeiend materiaal is de toekomst. Dat vindt ontwerper Bob Hendrikx ook. Hij voorziet een toekomst waarin wij allemaal wonen in een huis van mycelium. Onze huidige manier van bouwen moet drastisch veranderen om de huidige problemen te verhelpen. Hendrikx vindt de oplossing daarvan in de natuur en de kracht van de groeiende planten. Niet alleen heeft het mycelium een grote draagkracht, het is ook een belangrijk onderdeel van het natuurlijk ecosysteem. Meer dan 92% van alle planten haalt voedingstoffen uit mycelium. Daarnaast is het een soort ‘natuurlijk internet’ wat alle levende organismen met elkaar verbindt. In de toekomstvisie van Hendrikx komen mens en natuur bij elkaar in levende architectuur door het gebruik van mycelium. De bewoner moet zijn woning onderhouden en blijven voeden om zo de levensduur te verlengen. De mens wordt weer onderdeel van het natuurlijk ecosysteem.

Natuur = leven en dood

De natuur kan ook de levensduur van de mens zelf verlengen. Ginseng wordt in de traditionele Chinese geneeskunst gezien als een middel tegen veroudering. In het wild groeit de wortel onder extreme omstandigheden, wat hem sterker zou maken dan de gecultiveerde variant. De wilde ginseng is daarom favoriet, met een als gevolg dat deze bijna uitgestorven is in het wild. Kunstenaar en ontwerper Kuang-Yi Ku startte daarom het Millennium Ginseng Project om een brug te slaan tussen het beschermen van ecologie en de culturele waarden van de Aziatische traditie. Samen met wetenschappers bedacht hij een ‘Extreme Greenhouse’ waar de natuurlijke groeiomstandigheden van ginseng worden nagebootst en uitvergroot. Het natuurlijke ecosysteem blijft zo onaangetast. Het is het eerste onderdeel van het driedelige project. Ginseng mag de veroudering misschien vertragen, uiteindelijk zal ons lichaam net als bij alle groeiende organismen, stoppen met leven. Maar hoe gaan we daar mee om?

Het na je dood laten begraven van je lichaam heeft een enorme impact op het het milieu. Jaarlijks komt er 178 ton CO2 vrij in de begrafenisindustrie, van het omhakken van de bomen voor de kist tot het vervaardigden van de nagels en het aanleggen van begraafplaatsen. Ontwerper Charde Brouwer geeft een verantwoord alternatief. Haar project Afterlife bestaat uit een volledig biologisch afbreekbaar materiaal waarvan kleding gemaakt kan worden. Het materiaal wordt gemaakt van restmateriaal uit de voedselindustrie en gekleurd met bloemen. Deze kleding in combinatie met ons eigen lichaam, geeft een voedingsrijke grondstof voor planten om op te groeien. Zo kan ons einde weer een begin zijn.