DDW19 Ambassadeur: Alice Rawsthorn

Allereerst, een korte introductie

In onze dynamische wereld is het belangrijker dan ooit om na te denken over de kracht van ontwerp. De beschouwende teksten van designcriticus Alice Rawsthorn zijn door de jaren heen een betrouwbare bron gebleken voor ontwerpers over heel de wereld. Alice ontleedt en ontraadselt de ontwerpwereld zorgvuldig, tot alleen de essentie overblijft. Om Alice beter te leren kennen, hebben we haar een aantal vragen gesteld.

Alice, je bent van oorsprong opgeleid als kunsthistoricus. Hoe beïnvloedt die achtergrond jouw blik op design?

Ik kwam eind jaren 70 in aanraking met design, toen ik kunstgeschiedenis studeerde in Cambridge. De studie was erg ouderwets, wat me frustreerde, maar de faculteitsbibliotheek was fantastisch en had abonnementen op culturele tijdschriften uit de hele wereld. Een daarvan was Domus, met in die tijd Alessandro Mendini als eindredacteur en Ettore Sottsass als artdirector. Domus liet me kennismaken met de designwereld en verbeeldde deze als een dynamische kracht op het kruispunt van politiek, kunst, psychologie, literatuur, ecologie, film, mode, muziek, activisme, stijlcultuur en andere zaken waar ik van hield. Sinds die tijd heb ik het altijd zo bekeken.

Dus de tijdschriften van de grote meesters Mendini & Sottsass hebben deze houding bij jou gekweekt. In je werk verbind je design met maatschappelijke en culturele kwesties. Hoe raken deze zaken elkaar?

Design is een complex en ongrijpbaar fenomeen met verschillende betekenissen op verschillende momenten en binnen verschillende contexten. Maar ik denk dat design altijd één elementaire rol heeft als aanjager van verandering, die verschillende soorten verandering kan interpreteren: maatschappelijk, cultureel, ecologisch, politiek, economisch, wetenschappelijk, enzovoorts. Altijd met de intentie dat deze veranderingen ons positief beïnvloeden, en niet negatief. Al deze ontwikkelingen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wat zo mooi, en ook uitdagend is bij het schrijven over design is dat het altijd in beweging is en dat je onmogelijk een vaststaand perspectief kunt hebben. Een lastig, maar ook spannend gegeven.

Op Design Indaba 2019 sprak je over het belang van het erkennen van slecht design. Interessant, want we hebben vaak we de neiging om ons alleen te richten op de 'goede' zaken. Wat kan slecht design betekenen voor de toekomst van (goed) design?

Ik heb het altijd vreemd gevonden dat er altijd over 'goed' design wordt gesproken. Uiteindelijk zijn er maar een paar designprojecten die je 'goed' zou kunnen noemen. Het meeste design is middelmatig en veel design is gewoonweg slecht. We praten zelden over slecht design, maar dat zouden we wel moeten doen, omdat het net zoveel, of zelfs meer impact op ons leven heeft. Helemaal omdat het zoveel tijd en energie kan kosten de schade van slecht design te herstellen en de problemen die ontstaan door bijvoorbeeld een onleesbaar bord of een slordig geprogrammeerde app te verhelpen. Alleen als we slecht design analyseren, kunnen designers leren hoe ze dezelfde fouten niet opnieuw maken. En kunnen wij erachter komen hoe we de problemen van slecht design kunnen voorkomen.

Duidelijk, slecht ontwerp is een kans om toekomstig ontwerp te verbeteren. De afgelopen jaren hebben we meer ontwikkelingen gezien, zoals de groeiende rol van technologie. Hoe zie je de toekomst van design in het licht van de technologische ontwikkelingen

Het ontwikkelen van constructieve applicaties voor nieuwe technologie en onszelf beschermen tegen het gevaar daarvan, is al eeuwen een van de belangrijkste functies van ontwerp. Het is nu belangrijker dan ooit, aangezien we leven in een tijd waarin technologie met ongekende snelheid en op ongelofelijke schaal opkomt. De logistiek van ons dagelijks leven is al getransformeerd door digitalisatie en we staan nu aan de vooravond van een gelijksoortige verandering als resultaat van kunstmatige intelligentie en andere neuromorfische technieken. De bijzondere kracht van deze technieken maakt het van essentieel belang dat ze slim, gevoelig en afwachtend worden ingezet om ervoor te zorgen dat ze ons leven beter maken, en niet slechter. Design speelt een belangrijke rol in dat proces. Recente bangmakerijen in de media over AI lijken sensationeel, maar zijn nuttige en actuele waarschuwingen voor de verschrikkelijke gevolgen van slordig design.

Over media gesproken: vorig jaar heb je Design as an Attitude gepubliceerd, een invloedrijk boek over hedendaags design, dat iedereen zou moeten lezen. Welke houdingen richting design kunnen we momenteel definiëren?

De Hongaarse visuele theoreticus László Moholy-Nagy noemde het concept van design als een houding in zijn boek Vision in Motion uit 1947. Het verwijst naar de originele vorm van design, toen dit instinctief en onwetend werd gecreëerd, lang voordat er een woord werd uitgevonden om het te benoemen, en voordat design in het industriële tijdperk werd geformaliseerd. Mijn boek beschrijft hoe een nieuwe generatie ontwerpers zichzelf bevrijdt van deze beperkingen dankzij de beschikbaarheid van redelijk eenvoudige en betaalbare digitale tools, van crowdfunding en social media platforms tot doorlopende innovaties in computers, die hen in staat stellen zelfstandig hun eigen maatschappelijke, politieke, humanitaire, milieugerelateerde en ondernemingsgerichte doelen na te streven. Hierdoor brengen ze het inspiratievermogen dat Moholy-Nagy inspireerde opnieuw tot leven.

Het boek bevat veel voorbeelden van 'attitudinal' design. Zoals het werk van professionele ontwerpers als de Nederlandse design-ingenieur Boyan Slat en zijn voortdurende inspanningen om de Ocean Cleanup te ontwikkelen, in de hoop een van de grootste vervuilingsproblemen op te lossen door het plastic afval dat onze oceanen vergiftigt op te ruimen. Hij heeft meer dan 40 miljoen dollar bijeengebracht uit subsidies en crowdfunding om het systeem te ontwerpen, een prototype te maken en het te testen. Andere voorbeelden zijn functionele designprojecten die niet op de conventionele manier zijn 'ontworpen'. Een van mijn favorieten is het symbool van de opgeheven vuist, dat al meer dan 5.000 jaar kracht en eenheid bij tegenslag verbeeldt, van het eeuwenoude Mesopotamië tot Black Lives Matter. De betekenis is duidelijk en precies, niet in het minst doordat de fysieke handeling van een vuist maken en deze in de lucht steken je daadwerkelijk sterker laat voelen.

Het thema van DDW19 is If not now, then when? Hoe denk je dat design kan helpen sommige van de meest uitdagende problemen die vandaag de dag de wereld bezighouden op te lossen? Waar begint en eindigt volgens jou de rol van design bij het omgaan met deze k

Het woord 'helpen' is van kritiek belang. Design is geen wondermiddel voor de klimaatcrisis, vluchtelingenproblemen, ongelijkheidskwesties of een van de andere grote uitdagingen van tegenwoordig. Maar het is een van de krachtigste tools die ons kan helpen deze problemen te benaderen en constructieve oplossingen te ontwikkelen in samenwerking met specialisten uit andere relevante disciplines zoals antropologie, etnologie, rechten, psychologie, statistiek en economie. Die samenwerkingen moet open en eerlijk zijn, en worden gezien als leermogelijkheden waar alle partijen van profiteren, en design moet altijd zo slim en bewust mogelijk worden toegepast.

DDW19 is een van de grootste design festivals ter wereld. Wat kan DDW19 bijdragen aan de internationale discussie over deze onderwerpen?

Historisch gezien is een van de zwaktes van design dat er minder over wordt gepraat dan over kunst, literatuur, film of filosofie, bijvoorbeeld. Dit is een erfenis van de grotendeels commerciële rol die design in het industriële tijdperk speelde. Nu de digitale technologie deze beperkingen heeft weggenomen voor design, is de kunst van het ontwerpen ambitieuzer, eclectischer en ideologischer geworden. Evenementen zoals DDW19 kunnen bijdragen aan de rigoureuze, constructief uitdagende discussie die design nodig heeft om volledig tot bloei te komen.

Je bent een van de ambassadeurs van DDW19, samen met Studio Drift, Jalila Essaidi en Stefano Boeri Architetti. Waarom ben jij ambassadeur van deze editie?

Ik ervaar Dutch Design Week altijd als een bron van verrassende en interessante interpretaties van design. Ik kijk ernaar uit meer te ontdekken bij DDW19. Daarnaast bewonder ik de breedte van het publiek bij DDW en de manier waarop DDW niet alleen de designkenners, maar ook het algemene publiek weet te boeien. Ik hoop bij DDW19 de stemmen te laten horen van de mensen buiten de designgemeenschap, omdat hun werk naar mijn mening een diepgaande invloed heeft gehad op ons begrip van design. Des te meer perspectieven worden geboden aan de designgemeenschap, en aan het publiek, des te beter.

Biografie

Alice Rawsthorn is een bekroonde designcriticus en auteur van de geprezen boeken Design as an Attitude en Hello World: Where Design Meets Life. Haar wekelijkse column over design voor The New York Times werd tien jaar lang over de hele wereld gepubliceerd. Alice is een toonaangevende spreker over design en heeft lezingen verzorgd bij belangrijke internationale evenementen, waaronder TED en het World Economic Forum in Davos. Ze werd geboren in Manchester en woont in Londen. Alice is voorzitter van de raad van toezicht van kunstgalerieën The Hepworth Wakefield en Chisenhale Gallery in Londen. Als medeoprichter van de Writers for Liberty-campagne voor mensenrechten werd ze onderscheiden met de Order of the Britisch Empire (OBE) voor haar werk in design en kunst.