#heyddw: Hoi Afdeling Buitengewone Zaken

Hi Gordon! Zou je in een paar zinnen kunnen omschrijven wie jullie zijn, wat jullie ontwerp-achtergrond is en waarom jullie ontwerpers wilde worden?

Wij zijn social en service design bureau Afdeling Buitengewone Zaken. Born and raised in Eindhoven, volwassen geworden in Rotterdam. Onze naam vertelt eigenlijk precies wie we zijn: de ontwerpafdeling die je inschakelt bij maatschappelijke vraagstukken die zich nu of in de toekomst aandienen, die flink op slot zitten en waarbij uiteenlopende belangen spelen. De buitengewone zaken. Om dat aan te pakken voeren we ontwerpend onderzoek uit en doen we experimenten waardoor we de vraagstukken open weten te breken en van nieuw perspectief voorzien. We doen dit bijvoorbeeld om jongeren uit de schuldhulpverlening te houden, om overheidscommunicatie aan te laten sluiten bij alle verschillende doelgroepen die Nederland rijk is en we ontdekken manieren om verstokte filerijders uit hun routine te krijgen. Waarom we ontwerpers zijn geworden? We hebben bij Afdeling Buitengewone Zaken allemaal dezelfde missie: Met onze ontwerp-vaardigheden proberen we sociale verbetering teweeg te brengen. Vergrootte social cohesie in wijken, minder stress door hitte, meer gelijkheid: you name it. Dit vakgebied noemen we ’social design’.

Hoe is het zo gekomen dat jullie samen Afdeling Buitengewone Zaken zijn begonnen?

Rond 2010 studeerden we af aan de TU/E (Industrial Design). Op de TU/E waren we al een hechte en gemotiveerde club en eenmaal afgestudeerd voelden we geloof ik allemaal wel dat er meer te behalen viel zodra we bij elkaar zouden blijven dan als we allemaal onze eigen weg zouden gaan. We vonden een mooie startruimte in het toen nog desolate Strijp-S en kregen onze eerste opdrachten. De opdrachten die we nu doen voor ministeries en grote publieke organisaties kwamen uiteraard niet op dag 1 onze mailbox binnenrollen. Logootjes, films, kunstinstallaties en software - we hebben uiteenlopende projecten gehad. Maar nooit doelloos; vanaf het begin wisten we waar we naartoe wilden. Of dat nu bewust of onbewust was, we schaafden iedere week een stukje Afdeling Buitengewone Zaken af, en bouwden weer op. Eigenlijk precies zoals we ook in projecten werken. De maatschappij waar we nu in leven en het ontwerpklimaat in Nederland heeft ons natuurlijk ook enorm gevormd tot waar we nu staan.

Waar kunnen we Afdeling Buitengewone Zaken van kennen?

We werken veel achter de schermen bij grote organisaties en vaak aan het begin van langere ontwerptrajecten. Je ziet geen producten van ons op de markt, maar het kan wel zo zijn dat het initiatief van je werkgever om niet meer van 9 tot 5 te werken (waardoor je elke dag in de file staat) samen met ons geïnitieerd is. We zijn daarnaast flink actief binnen ons vakgebied Social Design. Samen met andere social designers, zoals Nicky Liebregts, versterken we het vakgebied in Nederland aan de hand van publicaties, bijeenkomsten en onderzoek. Dit doen we onder de noemer SocialDesign.nu.

Jullie deelden op Instagram een foto van jullie project over sexwerk(ers) met ons. Afgelopen jaar stonden jullie daarmee bij DDW op het Ketelhuisplein. Wat hield het project in en wat voor reacties kregen jullie?

Leuk dat je het vraagt, dat was een heel interessant project. Voor What If Lab, een programma van Dutch Design Foundation, werkten we aan de stigmatisering van sekswerkers. Wist je dat één op de vijf mannen wel eens een sekswerkster bezocht heeft? Je zou denken: genoeg mankracht dus om misstanden bij sekswerksters te achterhalen en melden bij instanties. Toch worden er bijna geen meldingen gedaan. Tijdens Dutch Design Week (DDW) 2019 zochten we samen met het publiek in de ‘What If lab: Safety matters’ naar motivaties en manieren om klanten van sekswerksters te motiveren en activeren om juist wél de narigheden te melden. We stonden een week lang op het Ketelhuisplein met een onderzoekende installatie. We legden stellingen voor, vroegen mensen of ze wel eens naar sekswerkers waren geweest of zelf hadden overwogen sekswerk te verrichten. Vreemde vragen? Dat vonden de meeste mensen ook, waardoor we juist verfrissende inzichten kregen. Aan de hand van die inzichten ontwikkelden we een nieuwe propositie om juist vergund sekswerk eenvoudig te kunnen vinden, in plaats van snel te verzanden in de illegaliteit. Grote behoefte en relatief eenvoudig te ontwikkelen, nu nog afwachten of de betrokken organisaties het aandurven.

Jullie werken inmiddels met best een groot team service designers. Hoe bepalen jullie wie er aan welk project werkt?

Dat hangt af van een aantal factoren. Alle service designers, we zijn nu met 10 personen, hebben eenzelfde basis en mindset, aangevuld met een expertise. De één blinkt uit in gedragsverandering, de ander in het opzetten van experimenten en weer een ander in ontwerpethiek. Daarnaast heeft elke designer een eigen ontwikkelingsplan, bijvoorbeeld om nieuwe vaardigheden op te doen om organisaties te veranderen. Dat sluit dan mooi aan bij een opdracht waarbij een organisatie op slot blijkt te zitten en/of afgestompte werknemers heeft. Elke opdracht verschilt in complexiteit, proces, context, et cetera. Gebaseerd op de competenties, het ontwikkelingsplan, de senioriteit en uiteraard de praktische beschikbaarheid maken we ontwerpteam. Overigens, tijdens het proces wisselen we nog wel eens en breiden we het team uit - ook met externen. We houden het flexibel, we komen namelijk altijd achter verrassingen.

Hoe komen jullie aan nieuwe opdrachten? Beginnen jullie ook weleens een project vanuit eigen initiatief, of vooral in opdracht van klanten?

We doen regelmatig mee aan openbare aanbestedingen, pitches en open oproepen. Daarnaast keren veel opdrachtgevers tevreden terug. Het is ons doel om eind 2020 een derde van onze projecten eigen initiatief te laten zijn. Zo zijn we nu bezig met hittestress, waarvan we voelen dat het een interessant vraagstuk gaat worden in onze maatschappij en we er nu al van waarde in kunnen zijn. We zoeken dan zelf naar netwerk om opdrachten te initiëren of ontwikkelen zelf een casus. We geloven dat door initiatief te nemen we sneller kunnen inspelen op relevante vraagstukken en het proces nog beter op kunnen tuigen. We zijn graag zelf partner in projecten - social design houdt namelijk niet op zodra een opdracht af is gelopen. Het vraagt om toewijding en het nemen van verantwoordelijkheid.

Wat is de gekste opdracht die jullie hebben gekregen van een klant? En wat de tofste?

Gekke opdrachten krijgen we niet zo veel. Althans, we kijken niet snel ergens van op. Tof zijn ze eigenlijk allemaal wel. Door ons werk kom je wel op opmerkelijke plekken of achterhaal je interessante gebruiken. Bijvoorbeeld voor een traject voor een slimme energieleverancier in India kwamen we erachter dat sommige ongeletterde bewoners in afgelegen dorpen hun zonnepanelen verkeerd om op het dak legden. Ik vind al ons werk behoorlijk tof. Kijk, het is dan geen haute couture in Parijs. Maar ik vind het oprecht veel knapper om iets te vinden waardoor mensen in Hendrik-Ido-Ambacht beter hun afval scheiden.

Wat willen jullie in de toekomst graag bereiken met jullie werk?

Sociale impact laat zich vrij lastig meten, maar daar werken we aan. Dat gezegd hebbende, ik zou het mooi vinden als onze manier van werken geïnternaliseerd wordt door ambtenaren zodat ze sneller en praktischer op veranderingen in de maatschappij kunnen reageren. Als je echt sociale impact wilt hebben dan moet je anderen juist faciliteren, wij ontwerpers kunnen dat bij uitstek. Minder lullen, meer doen. Misschien dat we daarom ook wel in Rotterdam zitten? Daarnaast is het fantastisch als we een groot aandeel kunnen hebben in het verbeteren van de levens van mensen; of dat nu gaat over een verbeterde plek in de maatschappij, minder huiselijk geweld of een dak boven het hoofd voor zwerfjongeren. We zitten in de ontwerp-scene voor de goede zaak.

Als jullie één iemand in de wereld zou kunnen kiezen om mee samen te werken (een ontwerper, politicus, kunstenaar, wetenschapper of iemand anders), wie zou dat zijn en waarom?

De nationale ombudsman. Of vrouw. Saai? Helemaal niet; zij zijn dé plek waar burgers hun ei kwijt kunnen over het reilen en zeilen van publieke diensten én ze zorgen ervoor dat organisaties aan de gang gaan met die verbeterpunten. Daar kunnen wij wel wat mee; het is een interessante positie om verschil te maken in de maatschappij.

Hebben jullie nog een nieuwtje om te delen met de DDW-community?

Nou eigenlijk niet. Behalve dat we net twee fantastische service designers hebben aangenomen waar we onwijs blij mee zijn!

Hey ontwerper! Wil jij ook gefeatured worden op onze website? Gebruik #heyddw bij je Instagram posts en wie weet ben jij de volgende!