Re-Value: Reinvent

Reinvent

'Laat ze maar komen, de roaring 20's'. Zo schreef NRC Handelsblad op 2 januari 2020. En: 'De jaren '20 zullen draaien om systeemverandering. Vol vernieuwingsdrift, verandering en spanning.' And roaring it is. 2020 is een jaar van grote gebeurtenissen, die onze systemen voor onvermijdelijke verandering hebben gesteld. En niet alleen de systemen. Individuen, gemeenschappen en bedrijven zijn letterlijk gedwongen om het leven zoals we dat kenden opnieuw uit te vinden. In de zesde en laatste studiosessie van Driving Dutch Design praat Anouk van Mil (MILC) met Dorian Kingma (SMELT), Jeroen van Veluw and Renee Scheepers (Scheepers&Renee) over heruitvinden.

Persoonlijk versus professioneel

In een jaar waarin alles überhaupt anders is, wat betekent ‘heruitvinden’ precies voor hen? Renee is belevingsarchitect, een nieuwe discipline die zij heeft ontwikkeld om - binnen architectonische en bouwprojecten - inzicht te geven in waar mensen naar verlangen. Zichzelf continu mogen heruitvinden, dat vindt zij het allergrootste goed als zelfstandig ondernemer: “Ik kan morgen besluiten om een nieuw vak te ontwerpen. Of mezelf anders in de markt te zetten. Daar hecht ik echt heel veel waarde aan.” 

Dorian ziet een duidelijk onderscheid tussen het persoonlijke en professionele heruitvinden. “Ik kan persoonlijk niet zo goed tegen verandering, haha.” Ze is onderdeel van social design duo SMELT, waarmee ze ruimte creëert om beladen onderwerpen bespreekbaar te maken. Ze reframen deze onderwerpen en willen ze daarmee herontdekken en heruitvinden. “Met SMELT is het de kern van de dingen die we doen. Mensen hebben een hele duidelijke mening over de onderwerpen waar wij projecten over doen. Daar zitten ze in vast. Wij proberen altijd iets te ontwerpen, waardoor mensen daarin losgeweekt worden.” 

Actie versus proces

“Ik vind het altijd heel eng om dingen te veranderen. Maar ik heb dit jaar gemerkt, dat áls je die stap zet, als je naast de lijn gaat lopen die je normaal loopt, dat dat heel veel oplevert”, vertelt Jeroen. Hij is ontwerper van functionele objecten, van meubels tot ruimtes, met als visie deze zo eenvoudig mogelijk en mét de gebruikers te ontwerpen. Door deel te nemen aan Driving Dutch Design zette hij bewust een verandering in. “Echt een actie om te veranderen. In dat proces heb ik mezelf opnieuw uitgevonden.” 

Dit alles levert een interessante vraag op: is heruitvinden een actie of een proces? Is het een verandering of een beweging? De Drivers zijn het erover eens dat het organisch, continu en in beweging is. “Ik zie sowieso het hele leven als één groot onderzoek”, vertelt Renee. Zelfontwikkeling, heruitvinden, persoonlijk, professioneel; het gaat samen in hetzelfde doorgaande proces. “Als ik mezelf persoonlijk ontwikkel, zorgt dat ook voor een ontwikkeling in mijn professionele wereld.”

Het doet denken aan de quote van kunstenaar Willem de Kooning, ‘I have to change to stay the same’. Toch mag er in de beweging ook rust en stilstand zijn. Dorian: “In beweging blijven is heel goed, maar ik denk dat we het ook ophemelen. Omdat het heel mooi kan zijn om stil te staan en te denken: kijk wat hier allemaal is en hoe tof dit is en dat ik dit bereikt heb.” 

Bewust zijn van dat wat je hebt en wat je doet, zoals Jeroen dat noemt: “Op persoonlijk vlak ben ik vaak heel tevreden met wat ik heb en wat ik doe. Maar tegelijkertijd in mijn werk wil ik dat [in beweging zijn] wel heel erg.” Dat is volgens hem onderdeel van ontwerper zijn. En een vrijheid die je hebt als zelfstandig ondernemer, om te doen en te laten wat je wilt.

Waarde versus waarde

Die vrijheid kan een zegen maar tegelijkertijd ook een vloek van ondernemerschap zijn, volgens Dorian. Zij vindt het af en toe verlammend dat álles kan. “Ik denk ook dat het iets is vanuit onze kapitalistische inslag. Een bedrijf moet groeien. Dat zit zo diep in onze cultuur.” De Drivers zien daarin ook een noodzaak van collectief heruitvinden. “Er zit geen stop op die vrijheid. En het moet altijd meer, verder, langer, groter. Gaat het moment komen dat het niet meer verder kan?”, gooit Jeroen in de groep.

“Daar was Corona wel een voorproefje van”, is Renee’s antwoord. Een externe factor die afdwong dat het leven, zoals we dat gewend zijn, een aantal maanden letterlijk niet verder kon. Het heeft Jeroen zich doen afvragen hoe een ontwerper als hij te werk zou gaan op het moment dat er geen kapitalistisch systeem zou zijn. “Dus dat er geen overvloed is aan geld. Dat het niet uit maakt of je één stoel maakt of tien tegelijkertijd. Daar ben ik benieuwd naar.”

Dit is een spannende gedachte. Aan tafel gonst sowieso de behoefte om minder de economische groei en meer de menselijke maat centraal te stellen. Renee vertelt dat ze eigenlijk het liefst wil dat we naar totaal andere waarden gaan kijken. “We zijn best wel ver verwijderd geraakt van waar mensen behoefte aan hebben en wat we nodig hebben om te leven.” Er is teveel focus op ruimten en kaders die de economie en maatschappij draaiende houden, zo ervaart Renee in haar werk. “In plaats van op degenen die er gebruik van moeten maken. Daar valt nog wel heel wat te heruitvinden denk ik.” Met de projecten van SMELT wil Dorian bereiken dat mensen anders naar hun eigen waarden en die van anderen gaan kijken. Ze ziet het als persoonlijke missie dat mensen met een tegengestelde mening, door open gesprekken, tóch op een gevoelsniveau verbinding kunnen maken: “En dat je daar dan meer open voor gaat staan. Het idee dat dat op andere momenten, plekken en over andere onderwerpen óók kan.”

Creatie versus crisis

Is dit dan dé tijd voor verandering? Voor heruitvinding? Crisis of leegte bieden ruimte voor verandering en daar gedijen ontwerpers goed op, aldus Renee. Maar de ongelijkheid moet voor mensen niet te groot worden, waarschuwt Dorian: “Dat iets zo slecht is, dat het gat zó groot is, dat je denkt: ‘Dit is niet meer te overbruggen, laat maar.’” 

Het kan een rol zijn van ontwerpers om die ruimte te creëren, bruggen te slaan of comfort te brengen. Door bestaande kaders te heruitvinden en voorbeelden vorm te geven - van een nieuw normaal, van hoe het ook kan. Jeroen: “Als ontwerper ben je daar ook een beetje voor opgeleid. Om juist niet te doen wat ‘normaal’ is. Als je het zo bekijkt, dan zijn ontwerpers juist de mensen die [de voorbeelden] daarvoor kunnen gaan zorgen.”

Tekst: Anouk van Mil. In gesprek met: Dorian Kingma, Jeroen van Veluw en Renee Scheepers

Driving Dutch Design 
Driving Dutch Design (DDD) is hét professionaliserings- en netwerkprogramma van ABN AMRO, Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO) en Dutch Design Foundation (DDF) dat gedreven ontwerpers op weg helpt in de wereld van het ondernemerschap.

Luister naar het volledige gesprek, in het Nederlands, via de podcast Driving Dutch Design. Te beluisteren via Spotify, Apple Podcast, en je andere favoriete podcast apps.

Praat mee over dit onderwerp tijdens onze offline expositie tijdens Dutch Design Week, 17 t/m 25 oktober, of volg ons via onze website en instagram @drivingdutchdesign.