Zoeken

Sluit zoeken
Magazine

Nieuwe vormgeving van onze planeet

07 December 2021

7 min. leestijd

Als Amerikaanse die voor een Master aan de Koninklijke Academie in Den Haag kwam studeren, raakte Katie Pelikan al snel geïnteresseerd in het Nederlandse landschap en de nationale parken die haar herinnerden aan haar thuisstaat Maryland. Het daaruit voortvloeiende werk Landscape Lab is een project gebaseerd op echte plaatsen en ecologieën - het Verdronken Land van Saeftinghe, Kijfhoek en Bierlap, en Tiengemeten.

Wat kunnen we leren van onze pogingen om de planeet opnieuw vorm te geven en te modelleren? Wat vertelt deze hermodellering ons over de mensheid en onze verlangens, behoeften en mogelijkheden om onze omgeving te beheren? Onze relatie tot de natuur wordt gezien als een hulpbron die tot onze beschikking staat. Mijnbouw, voedselproductie en het terugwinnen van land op de zee, allemaal zijn ze onderdeel van ons landschap.

Onze relatie met de natuur heronderhandelen

Nederland is een rijke bron van inspiratie als het gaat om het opnieuw vormgeven van natuur en onze omgeving. "Het landschap hier heeft een enorme impact op mensen," zegt Katie, maar ik wilde oppassen dat ik geen sarcastisch project zou maken. Ik wilde geen kritiek leveren op de door mensen gemaakte natuur van Nederland. In plaats daarvan positioneer ik het project alsof de mens invloed heeft en alle aspecten van de natuur heeft aangeraakt. In zekere zin is er geen natuurlijke wildernis meer. Nederland is een perfecte plek om onze relatie met de natuur te heronderhandelen, want de mythe van de wildernis zou hier niet mogen bestaan. Maar ik stel vast dat dat wel zo is!" 

Het resultaat is een film en een levensechte modelopstelling gebaseerd op het Verdronken Land van Saeftinghe, Kijfhoek en Bierlap, en Tiengemeten met een centrale fictieve figuur - 'de expert', die paradoxaal genoeg alle natuur naar zijn hand zou willen zetten en nationalepark-landschapsmodules zou willen maken die vanuit Nederland naar de rest van de wereld worden geëxporteerd.

Leren bouwen bij modeltreinfanaten

Herinneringen aan de kindertijd en aan gepassioneerde hobbyisten komen naar boven. Je zou kunnen denken dat Katie een modelspoor- of Warhammer-hobbyist is, ze heeft zich inderdaad tot deze gemeenschappen gewend voor advies.  "Ik heb de meeste van mijn modelbouwtechnieken geleerd van modeltreinfanaten via YouTube-video's en praatjes met de jongens in de modelbouwwinkel bij mij in de buurt. Ik denk dat er bij beide hobby's veel zorg wordt besteed aan het bouwen van nauwkeurige landschappen, ook al dienen die als achtergrond voor zowel de figuren als de treinen," zegt Katie.

Bezoekers worden reuzen

Een interessante reflectie op Katie's project is de 'voor God spelen'-mentaliteit die we met onze omgeving kunnen hebben. De esthetiek die hier aan het werk is, kan suggereren dat we onze eigen 'oorlogsspelletjes' met onze planeet spelen. "Ik zou zeggen dat de optimalisering, eerder dan de gamificatie, van het landschap misschien een beetje dichter ligt bij wat ik wilde", legt Katie uit, "Ik raakte nogal geobsedeerd door beelden van architecten en planners die zich rond modellen verzamelen om grote beslissingen te nemen. Modellen voelden als een natuurlijk medium om te praten over controle, overzicht en dominantie. Het zijn plaatsen van representatie maar ook plaatsen van samenkomst. Ik wilde dat bezoekers deze ervaring ook zouden hebben als ze binnenkwamen - dat ze reuzen werden over de miniatuurparken."

Hoe gaan we nu verder?

Katie's verkenning van de relatie tussen de mensheid en het benutten van de natuur wordt steeds rijker als het gaat om gesprekken over milieu en klimaatverandering. Veel bezoekers van de Dutch Design Week zoeken naar een dialoog over 'hoe nu verder?' om mogelijke toekomstige inzichten te verkrijgen in onze collectieve relatie met onze omgeving.  "Ik had het geluk een aantal diepgaande gesprekken te voeren met mensen die voor verschillende gemeenten in Nederland werken", zegt Katie, met een blik op de toekomst. "In het bijzonder wil ik graag samenwerken met mensen die werken voor natuurorganisaties zoals Natuurmonumenten of Stadsbosbeheer. In tegenstelling tot de VS vind ik dat Nederlandse overheidsorganisaties heel open staan voor samenwerking met kunstenaars en ontwerpers die een kritisch perspectief inbrengen, en dat is zo belangrijk. Ook al neemt mijn project de foutjes van conservering op de hak, ik hoop dat mijn oprechtheid duidelijk is, en ik zou heel graag met andere disciplines samenwerken om de vraag te beantwoorden: hoe gaan we nu verder?"

Visitor mode