Designer Dialogues: OpenStructures

Wat heeft jullie gedreven om te gaan doen wat jullie doen?

Christiane: We hebben allebei in tentoonstellingsontwerp gewerkt. Veel ruimtelijke installaties en objecten worden ontworpen voor één specifiek evenement en gebruikt voor een belachelijk korte periode. Voor beurzen is dat bijzonder kort: een paar maanden, soms maar een paar weken ...

Of slechts één week zelfs ...

Christiane: Voilà, en dan verdwijnt de hele installatie. Door de opbouw ervan beseften we dat deze fysieke objecten niet zomaar in het niets verdwijnen, maar rechtstreeks naar de vuilnisbak gaan. Dit totale gebrek aan hergebruik is een grote frustratie. Tegelijk stelden we vast dat er allemaal verschillende maatsystemen op de markt zijn, die zelden compatibel zijn. Als je bijvoorbeeld plaatmateriaal koopt, worden er verschillende standaardafmetingen gebruikt voor verschillende soorten materialen. Daardoor zijn ze niet gemakkelijk te combineren. Je moet je houden aan het maatsysteem van deze leverancier, of van de andere. Hoewel de wereld in een fase van grote grondstoffenschaarste is beland en iedereen nadenkt over circulariteit, blijft de manier waarop nog steeds ingewikkeld.

Hoe onderscheiden gesloten structuren zich volgens jullie van open structuren?

Christiane: De meeste producten zijn zo ontworpen dat je zelf geen aanpassingen kunt doen. Een koffiezetapparaat is bijvoorbeeld gewoon een afgesloten plastic doos met een knop erop om de koffie te zetten. Je hebt geen idee wat er binnenin gebeurt en je kunt alleen de output ervaren. Het koffiezetapparaat van mijn moeder was kapot en we gingen naar een reparatiecafé in de hoop het te laten repareren. Maar in de werkplaats zeiden ze ons zelfs: koop maar een nieuwe, het is duurder om het te repareren. Deze tendens dat producten steeds meer als zwarte dozen worden ontworpen en het feit dat alles wordt uitbesteed, heeft onze afhankelijkheid van leveranciers of merken vergroot, omdat zij je in hun servicesysteem trekken. In plaats van knowhow te delen, gebeurt precies het tegenovergestelde: bedrijven doen geheimzinnig over hun producten, alleen maar om een voorsprong op de markt te krijgen en de concurrentie voor te blijven. Op die manier worden mensen niet meer dan consumenten.

Thomas: Het eigenaardige is dat veel voorwerpen tot in detail worden ontworpen en uitgedacht, tot op het moment dat ze worden verkocht. Er wordt zoveel zorg besteed aan dat proces, waardoor je als consument vaak niet meer weet wanneer je van een product af wilt. Je gooit het weg of, in het beste geval, verkoopt het opnieuw. We moeten ons dus afvragen hoe de handeling van het uit elkaar halen van iets interessanter kan worden, ook op plaatsen zoals kringloopwinkels. Het OpenStructures (OS) project gaat over het ontwikkelen van een visie op die periode na gebruik.We denken na over demontage, herbevoorrading, hergebruik, het aanleggen van een database van deeltjes ...

Christiane: Het is niet zo dat we al deze elementen willen ontwerpen, we willen over deze dingen nadenken, omdat ze gewoon niet genegeerd kunnen worden.

Dit doet me denken aan iets wat je zei in een ander interview: "Het is het idee dat meubels geen definitieve vorm hebben maar eindeloos kunnen evolueren". Waarom is dat belangrijk voor jou?

Christiane: De opleiding voor ontwerpers en architecten is vaak gebaseerd op het maken van objecten voor de eeuwigheid. De realiteit is echter dat ze dat vaak niet zullen zijn, want als ontwerpers weten we dat stijlen - of je het nu wilt of niet - veranderen. En niet alles wat je maakt, eindigt als een designklassieker.

Thomas: We zijn ook gewend om naar iets te kijken en er meteen een mening over te hebben, door te zeggen dat het mooi, lelijk, interessant, oninteressant is ... Maar als iets modulair is en het de mogelijkheid tot verandering in zich draagt, kun je je afvragen: wat kan het worden?  Wat kan ik eraan veranderen? Hoe kan ik het interessant maken voor mezelf? Welk deel moet ik verwijderen om het potentieel te zien? De mogelijkheid om een object uit elkaar te halen en het idee dat een object van de ene gebruiker naar de andere kan migreren, gemonteerd op de manier waarop deze gebruiker wil dat het functioneert? Dat gaat in wezen over het integreren van het element tijd in een ontwerp. Een object wordt gemaakt, in elkaar gezet, verkocht en leeft dan zijn leven. Het heeft werkelijk een leven, en wanneer het object modulair is, kan het met zijn eigenaar mee evolueren. In die zin vind ik de mogelijkheid om die materiaalstroom aan te passen en te vergemakkelijken interessant. Het is ook heel anders dan denken over objecten als statisch.

Omdat de ontwerpen en onderdelen vanuit jullie raster worden opgebouwd, is er een bepaald soort vormentaal die als basis dient. In welke zin is het mogelijk om binnen deze context een heel eigen handschrift te hebben?

Thomas: Wat we doen is een bepaalde taal creëren, een grammatica, en die aan anderen geven zodat ze er verhalen of poëzie mee kunnen schrijven.

Poëzie is een mooi woord om het mogelijke resultaat te beschrijven.

Thomas: We vragen ontwerpers om met een bepaald script te werken, dat tot op zekere hoogte het resultaat bepaalt, maar de personalisatie die binnen dit kader gebeurt, maakt het interessant. En hoe meer woorden en combinaties aan deze taal worden toegevoegd, hoe rijker ze wordt. De stukken delen een zeker DNA, maar hebben, naar mijn mening, een verschillend handschrift.

Hoe klein ga je qua onderdelen? Want je zou het systeem ook kunnen 'bedriegen' en gewoon steeds nieuwe onderdelen kunnen maken om de objecten te maken die je wilt maken.

Christiane: We zijn ons ervan bewust dat het systeem zich maar tot een bepaalde schaal leent. Er is een grens aan hoe klein onderdelen kunnen zijn. Op de website lijkt het alsof we onderdelen maken, maar het is eigenlijk andersom. Ontwerpers krijgen een opdracht; ze moeten iets ontwerpen, bijvoorbeeld tafels voor een tentoonstelling. Dan beginnen ze gewoon hun ding te doen, maar ze doen het binnen het domein van het OS-systeem, wat soms betekent dat ze nieuwe onderdelen maken. Uiteindelijk komt het neer op een keuze van bepaalde afmetingen om het ontwerp compatibel te maken met het OS-systeem, zodat je tafels na hun eerste gebruik uit elkaar kunt halen en ziet hoe je onderdelen opnieuw kunt combineren met onderdelen van andere objecten. Zo is het uitgangspunt vaak een object dat je uit elkaar kunt halen als je het niet meer gebruikt, maar dat ook kan blijven bestaan in de vorm waarvoor het werd ontworpen.

Thomas: Uiteindelijk bieden we wel afgewerkte objecten aan, maar als je ze uit elkaar haalt, heb je een soort spel. Je hebt dan een heleboel veelzijdige stukken die je kan combineren tot iets anders.

Christiane: Ons atelier ligt naast een kringloopwinkel die vol staat met dingen die niet uit elkaar gehaald kunnen worden. Door op zijn minst de mogelijkheid van hergebruik of herconfiguratie in het ontwerp te verwerken, wordt het veelzijdiger. Of je een voorwerp nu wel of niet uit elkaar wilt halen. Het hoeft dus niet te worden weggegooid, het kan iets anders worden.

Wat hoop je nu te bereiken, en ook op lange termijn?

Thomas: Ten eerste is er het platform, en ten tweede de ontwerpen erop, die gaan van experimenten tot producten. Maar de derde component zou de ruimte zijn: een nieuw soort publieke ruimte, om dat te installeren, om het te testen. Een mix van...

Christiane: ... Een bibliotheek, makersruimte ...

Thomas: ...archief, kringloopwinkel, werkplaats, koffiebar. Zoiets als dat. Een plek in de stad waar mensen naartoe kunnen gaan. Waar ze OS-dingen kunnen krijgen, OS-dingen kunnen terugbrengen, dingen kunnen repareren, mensen kunnen ontmoeten, geïnspireerd raken.