Muzus - Sanne en Neele Kistemaker: “Samenwerking is dé kracht van social design”

“In onze moderne samenleving staan we voor complexe uitdagingen. Bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid, bestaanszekerheid, gezondheid of digitalisering. Voor deze uitdagingen is niet één simpele oplossing te bedenken. Dit vraagt om een samenspel van oplossingen én een vernieuwende aanpak. Wij gebruiken onze ontwerp-, verbeeldings- en maakkracht om de toekomst vorm te geven. Maar nog belangrijker: we realiseren doekracht bij ambtenaren, burgers en andere betrokkenen. Het gaat dus niet alleen om de uitkomst, maar ook om het gezamenlijke proces. We zien menselijk gedrag, dienstverlening, beleid en wetgeving als ons materiaal. Dit, met als doel een inclusieve samenleving voor iedereen.”

“We zijn dan ook het meest trots op projecten die verder gaan dan alleen bewustzijn creëren, de mens centraal stellen of (deel)oplossingen vinden. Onze grootste trots ligt bij projecten waarin we transformaties op alle niveaus van het systeem bereiken. We willen verandering in de gehele samenleving teweegbrengen. Dat betekent dat onze projecten veel verschillende actuele thema's beslaan. We werken op duurzaamheid maar ook op bestaanszekerheid. Op gezondheid, welzijn, basisvaardigheden en veiligheid. Ingewikkelde uitdagingen raken meestal meerdere thema's, en kunnen niet met één project worden opgelost.”

“Een mooi voorbeeld hiervan is binnen het thema Gezondheid en Welzijn. Iedereen in Nederland heeft het recht om lang en gelukkig te leven. Maar niet iedereen heeft hier een even grote kans op. De grote gezondheidsverschillen en de relatie die gezondheid heeft met alle andere onderdelen van onze levens en de samenleving, maakt dit een belangrijke én hele genetwerkte opgave.” 

“Roken is één van de belangrijkste oorzaken van gezondheidsachterstanden. Steeds meer mensen stoppen met roken, maar helaas een hele grote groep nog niet. Met name in wijken waar mensen wonen met een lagere sociaaleconomische positie, zijn de percentages van mensen die roken significant hoger. Een gesprek over (mee)roken is echter vaak moeizaam. Mensen willen er liever niet zomaar over praten. Er zitten allerlei emoties aan verbonden. Terwijl 80% van de mensen die roken eigenlijk liever willen stoppen. In het programma Rookvrij Leven voor Iedereen werkt Muzus met een social design aanpak samen met Pharos (Expertisecentrum Gezondheidsverschillen) aan het creëren van een beweging. Om het goede gesprek over roken te voeren, voor betere ondersteuning bij stoppen met roken én een rookvrije wereld voor kinderen om in op te groeien. Lokaal in de wijken, samen met de GGD, professionals uit het sociale domein en de zorg, sleutelpersonen en ervaringsdeskundigen.“

“Wat wij doen als Muzus is het initiëren van projecten en creëren van urgentie rondom onderwerpen waarvan wij zien dat het ontwerpkracht kan gebruiken. Voorbeelden hiervan zijn het tastbaar maken van pensioen, het voorbereiden van Nederland op mantelzorg, het ontwikkelen van oudedagsvoorziening voor zelfstandigen of het toegankelijk maken van een digitaliserende maatschappij. Als ontwerpers ervaren we duidelijk dat we in de gelaagdheid van deze vraagstukken goed in staat zijn om te schakelen tussen verschillende abstractieniveaus en perspectieven. Dit maakt het mogelijk om naast het creëren van urgentie, ook actiegericht te worden en handelingsperspectieven, doekracht, te bieden die aansluiten bij alle verschillende stakeholders. Door dingen te maken die mensen helpen om daadwerkelijk iets te gaan doen.”

“Onze missie is dan ook het beter maken van de wereld door mensen op allerlei plekken in systemen de handvatten te geven om te veranderen. Er wordt veel gesproken over doenvermogen, vaak het doen-vermogen van de burger die iemand wel of niet in staat stelt om te participeren in onze hedendaagse samenleving. Maar ook op andere plekken in het systeem is doekracht nodig om uit de papieren werkelijkheid los te breken. Als mensen, de wetgever, de beleidsmaker, de uitvoering of de burger, in beweging komen vanuit een gedeeld perspectief en gezamenlijk doel de goede dingen doen, dan zijn we geslaagd. Dat gaat verder dan empathie, urgentie en besef van misstanden. Dat gaat over áctie.”

“Het vakgebied van social design is in ontwikkeling. Een grote diversiteit aan sociale vraagstukken kenmerkt onze hedendaagse maatschappij. Ontwerpers hebben de vaardigheden, instrumenten en werkwijzen om in volwaardige co-creatie met zowel stakeholders als mensen uit de doelgroep aan maatschappelijke verandering te werken. De aard van de vraagstukken vraagt echter om multidisciplinair samenwerken. We moeten de kracht en kennis benutten van disciplines en vakgebieden die ver(der) van de ontwerpwereld afstaan, om uitdagingen echt te begrijpen en te doorzien. Dit vraagt om een goed ontworpen proces waarin perspectieven samenkomen, gedeeld eigenaarschap ontstaat en er op verschillende niveaus verandering wordt gerealiseerd. De voorwaarde hierbij voor de ontwerper is het omarmen van de toenemende complexe rol én het waarderen van andermans expertise. We kunnen niet alle problemen eventjes de wereld uit ontwerpen. We moeten anderen in staat stellen om in actie te komen via onze ontwerpen.”

“Wij hebben dan ook bewondering voor ontwerpers die anderen faciliteren in het doen. Die ontwerpkracht overeind houden in een systemische of ambtelijke context. Dat is waar de komende jaren het verschil gemaakt gaat worden. We denken daarbij bijvoorbeeld aan het Makerscollectief bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Een collectief van ontwerpers intern bij het ministerie, die elkaar maar vooral ook het werkveld opzoeken om meer gedaan te krijgen!”

“Het feit dat Muzus als beacon is gekozen is een fantastische erkenning van ons werk maar vooral ook van de social design sector. Wij zien deze rol, naast dat we heel erg trots zijn dat we hiervoor geselecteerd zijn, ook vooral als een kans om te benadrukken dat samenwerking de kracht is van het social design veld. Samenwerken op onderwerpen, samenwerken met verschillende disciplines, samenwerken met allerlei experts. Maar vooral samenwerken om een zo goed mogelijke samenleving voor de toekomst te realiseren. Eén waar we allemaal in willen leven.”

Nieuwsgierig naar meer Muzus? Muzus is onderdeel van verschillende exposities gedurende Dutch Design Week 2023. Je kunt hun werk van 21 tot en met 29 oktober onder andere bekijken in de expositie ‘Een rookvrij leven voor iedereen’ als onderdeel van Embassy of Health en als onderdeel van de openingsexpositie in het Klokgebouw Introduction on DDW. Daarnaast staat het project 'De Kunst van Later' in Klokgebouw Hall 3, als onderdeel van Innovatielabs. Laat je inspireren!

*Waar Dutch Design Week (DDW) tot en met vorig jaar elk jaar twee of drie ambassadeurs aanwees, onderzoeken we nu een andere vorm. Dutch Design Week vraagt dit jaar drie ontwerpers om te fungeren als beacons. Toonaangevende ontwerpers, voorlopers in hun vakgebied. Deze pioniers vormen een soort bakens in de woelige wereld van ontwerp en worden gezien als richtinggevend voor collega-ontwerpers, partners en bezoekers van DDW. 

Het is de ambitie om vanuit de kennis, ervaring en expertise van deze beacons te bouwen aan verdieping en dialoog binnen het ontwerpveld. Dit jaar onderzoeken we samen welke vorm(en) dit kan aannemen, wat hopelijk resulteert in een waardevolle, duurzame verbinding.